KOVAN Ürün Ailesinde Kullanıcı Deneyimi ve Tasarım
Bu yazımızda KOVAN geliştirme sürecinde tasarım ve kullanıcı deneyimi konusunda ekibimizin benimsediği prensipleri ve yaklaşımları kısaca anlatacağız. Kullanıcı deneyiminin özellikle kurumsal kaynak yönetimi gibi karmaşık bir sistemde kullanımı ve öğrenimi kolay bir ürün ortaya çıkarmak için önemli olduğunu düşünmekteyiz. Bu sebeple fonksiyonel yeterlilik ve performans dışında kullanıcı araştırmalarına, kullanıcı deneyimi tasarımına ve arayüz tasarımına önem vermekteyiz.
Sade, Kolay Öğrenilebilir ve Tutarlı
Kullanıcıya iyi bir deneyim sağlamak sadece fonksiyonel gereksinimleri karşılamaktan fazlasını gerektirir. Kullanıcıyı anlamak, iyi düşünülmüş ve tasarlanmış bir deneyim sunmak, kullanıcının yapacağı işin heyecanını, verimini ve hızını arttırır. Kullanıcının etkileşim halinde olacağı arayüzleri, mümkün olduğu kadar kolay öğrenilebilir ve tutarlı hale getirmek; eğitim maliyetlerini azaltır, kullanıcının programa alışma ve öğrenme süresini hızlandırır. Ayrıca modern ve dönemin trendlerine uygun ekranlar kullanıcının ürüne olan ilgisini arttırır.
Yeteri Kadar Bilgi
Bir arayüz tasarlarken veya gözden geçirirken, şu iki soru sorularak başlanmalıdır:
"Kullanıcılar burada olmayan neye ihtiyaç duyar?"
"Burada kullanıcıların gerçekten ihtiyaç duymadığı ne var?"
Her arayüz, hedeflenen kitlenin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde bilinçli ve ürün içinde diğer sayfalar ile tutarlı bir şekilde tasarlanmalıdır. “Yeteri kadar bilgi” ilkesi ile fazla veya eksik bilgi verilmemeli, verilecek bilgi yoğunluğunun dengesi iyi ayarlanmalıdır.
Programı yeni öğrenen kullanıcıların, ek yardım olmadan görevleri hızlı bir şekilde tamamlamasını sağlayacak yeterli bilgi verilmelidir. Tekrarlanan işlemleri ve görevleri gerçekleştirirken, verimliliği azaltabilecek gereksiz bilgi ve veri yükü kaldırılmalıdır. Deneyimli kullanıcılar için de, yapacağı işlemleri hızlandıracak kısayollar sağlanmalıdır.
Kullanıcı Deneyiminin Tasarımı
Kullanıcıya iyi bir deneyim sağlamak, iyi bir araştırma ve planlama gerektirir. Kullanıcıların kimler olduğunu, ne amaçladıkları ve neyi başarmaları gerektiğini anlamak gerekir. İyi bir tasarım, kullanıcıların yapacakları işlemleri hızlı, kolay ve anlaşılır bir şekilde tamamlamalarına olanak sağlar. Kullanıcı deneyimi tasarımı yaparken öncelikle bir literatür araştırması, kullanıcıların belirlenmesi ve kullanıcı senaryoları oluşturulması, kullanım akışlarının ve ekran düzeninin oluşturulması adımları sırasıyla uygulanabilir.
1) Detaylı Literatür Araştırması
Önceden yapılmış çalışmalar hakkında size fikir verir. Başkalarının yaptığı hatalardan ders çıkarmanıza veya farklı yaklaşımların nasıl sonuçlar doğurduğunu görmenize fırsat tanır. Kaynakları güvenilir ve detaylı olarak incelenmiş araştırmalar, ürünün detayları hakkında, sağlam temellere dayanmış fikirlerin oluşumuna destek olur. Ayrıca, yapılan kullanıcı deneyimi testlerine ve araştırmalarına karşı kullanıcıların verdiği farklı tepkileri görmeyi ve çıkarımlar yapmayı sağlar.
2) Kullanıcı Senaryoları ve Personalar
Hedef kitlenizi belirlemenizi ve kullanıcılarınızın ihtiyaçlarını ve hedeflerini anlamanızı sağlar. Her persona grubu için farklı senaryolar düşünerek kullanıcıların hedeflerilerine yakın tahminler ortaya çıkarılır. Bu sayede etkili arayüz tasarımları ile kullanıcının ürün ile olan etkileşiminin deneyimi iyileştirilir.
3) Akışlar ve Ekran Düzeni
Kullanıcının etkileşimde olduğu ekranları, önceden tasarlanmış ve belirlenmiş bir sıra ve içerik düzeni ile açılmasını sağlar. Örneğin, kullanıcının yapacağı tüm işlemleri bir ekrana sığdırmak kullanıcının görevini kolaylaştırmayacağı gibi sayfanın anlaşılırlığını ve öğrenilebilirliğini zorlaştırabilir. Kulanıcının deneyimi tasarlanırken izleyeceği adımları ve bu adımlar arasındaki akışı doğru oluşturulmalıdır. Kullanıcılar nereye gitmeleri gerektiğini anlayacak mı? Kullanıcılar görevlerini makul adım sayısıyla gerçekleştirebiliyor mu? Kullanıcılar kaybolacak mı? Aradıklarını umdukları yerde bulabiliyorlar mı? Bu ve benzeri sorularla deneyim tasarlanmalı, akışlar ve ekran düzeni kararları bu sorular ışığında verilmelidir.
Bilgilerin Aktarımı
Ürün içinde birçok değerli veri kullanıcıya aktarılıyor fakat bu veriler kullanıcılar tarafından etkili bir şekilde algılanmıyorlarsa, veriler değersizleşmeye ve anlamlarını kaybetmeye başlarlar. Bu nedenle, verileri net ve açık bir şekilde sunmak, kullanıcı deneyimi tasarımının önemli bir adımıdır.
Her yeni arayüz, kullanıcıların görevlerini kolaylıkla gerçekleştirmelerine izin verecek şekilde tasarlanmalıdır. Kullanıcı düşünerek değil sezgisel olarak işlemleri hızlı bir şekilde yapabilmelidir. Aşağıdaki sorulara ve benzer sorulara cevap vererek, bilgilerin kullanıcıya doğru bir şekilde aktarması sağlanmalıdır.
- Sayfanın amacı nedir?
- Kullanıcı ilgili sayfalara nasıl ulaşacak?
- Sayfa içeriği neler olacak?
- Sayfa kontrolleri kullanıcı tarafından hızlıca bulunuyor mu?
- Kullanıcı, yönlendirme ve gezinme işlemlerini nasıl gerçekleşiyor?
KOVAN Ürün Ailesinde Kullanıcı Deneyimi
Çalışmalarımızın her adımında son kullanıcıyı daha iyi tanımaya ve onların süreçlerini iyileştirmeye öncelik verdik. Ekranlar arasındaki tutarlılığı sağlamaya, kullanımı ve öğrenimi kolay ve anlaşılabilir ekranlarla iş süreçlerine çözüm üretmeye çalıştık. KOVAN’ın yeni sürümlerinde de eklenecek her bir süreç ve özellik için yukarıda bahsetmiş olduğumuz prensipler dâhilinde çalışmalarımıza devam edeceğiz.
Kullanılabilirlik ve Göz İzleme Testi
TÜBİTAK BİLGEM YTE ile birlikte KOVAN uygulamasının kullanıcı deneyimi ve kullanılabilirlik açısından değerlendirilmesi amacıyla göz izleme çalışması yapılmıştır. Katılımcılar laboratuvar ortamında kendilerine verilen görevleri yerine getirirken hem göz izleme cihazı ile hareketleri incelenmiş hem de davranışları gözlenmiştir. Ayrıca sesli düşünme yöntemi ile geribildirimler alınmıştır.
Çalışmanın sonunda ise her katılımcıdan kullanım memnuniyeti değerlendirmeleri için yazılım kullanılabilirlik anketi olarak Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği (The System Usability Scale – SUS) anketi verilmiştir. TÜBİTAK BİLGEM YTE’nin sunduğu rapora göre anket sonucu elde edilen skor 80 olarak hesaplanmıştır, SUS Anketi veri tabanındaki skorlara göre %86,97’lik dilime denk gelmektedir.
Yani bu çalışma için seçilen katılımcılardan elde edilen veriler ile bu anketle ölçülen sistemlerin %86,97 ‘sinden daha üstte olduğu görülmektedir. SUS Anketi veri tabanına göre ortalama skor değeri 68 olarak baz alındığında, HAVELSAN KOVAN Uygulamasının kullanılabilirliği SUS anketine göre, ortalamanın üstünde iyi seviyede çıkmıştır.